สมองเป็นอวัยวะสำคัญของร่างกายที่ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของอวัยวะทุกระบบ นอกจากจะเป็นอวัยวะที่สำคัญแล้ว สมองยังเป็นอวัยวะพิเศษอวัยวะหนึ่งที่มีความสามารถในการปรับตัวเอง (neuroplasticity) เพื่อรักษาการทำงานของสมองไว้ให้ได้มากที่สุด ซึ่งเป็นความสามารถตามธรรมชาติที่พบได้ในภาวะที่สมองได้รับบาดเจ็บหรือมีความเสียหายเกิดขึ้น การศึกษากลไกการปรับตัวของสมองนี้จะช่วยให้เราสามารถนำความรู้ที่ได้มาใช้ในการพัฒนากิจกรรมส่งเสริมการทำงานของสมอง หรือวิธีการรักษาสมองในภาวะโรคต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้น

การปรับตัวของสมอง (neuroplasticity) คืออะไร? มีประโยชน์อย่างไร?

สมองมีความสามารถพิเศษในการ "เชื่อมต่อใหม่" และมีการปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่ที่เปลี่ยนไป ซึ่งคุณสมบัตินี้นักวิทยาศาสตร์รู้จักกันว่าเป็นความสามารถในการปรับตัวของสมอง หรือ neuroplasticity ตัวอย่างของการปรับตัวของสมอง เช่น ในผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง (stroke) หรืออัมพฤกษ์อัมพาต ซึ่งสมองบางส่วนจะได้รับความเสียหายและเสียการทำงานตามปกติไป ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอาจสูญเสียความสามารถในการสื่อสารหรือความสามารถในการเคลื่อนไหว ซึ่งสามารถได้รับการฟื้นฟูโดยนักแก้ไขการพูด หรือนักกายภาพบำบัด ที่ทำให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองสามารถกลับมาเรียนรู้การสื่อสารและการเคลื่อนไหวได้ใหม่อีกครั้ง

ดร. เจด เมลท์เซอร์ นักวิทยาศาสตร์จากสถาบันวิจัยรอทเมนของเบย์เครส (Baycrest) ผู้นำด้านการวิจัย และดูแลสุขภาพผู้สูงวัยระดับโลกจากประเทศแคนาดา และประธานฝ่ายวิจัยด้านประสาทวิทยาเกี่ยวกับการรับรู้ของประเทศแคนาดา กล่าวว่า “ความสามารถในการเรียนรู้ใหม่แม้ว่าสมองจะถูกทำลายไปแล้ว ก็เป็นตัวอย่างหนึ่งของการปรับตัวของสมอง (neuroplasticity)”

ดร. เมลท์เซอร์ กล่าวด้วยว่า “แต่ละบริเวณของสมองถูกกำหนดให้ควบคุมการทำงานที่เฉพาะเจาะจง เช่น สมองซีกซ้ายควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายซีกขวา ในทางกลับกัน สมองซีกขวาจะควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายซีกซ้ายในระหว่างที่เกิดภาวะหลอดเลือดสมองตีบหรือหลอดเลือดสมองแตก ทางเดินประสาทที่สมองส่วนนั้น ซึ่งทำหน้าที่ติดต่อสื่อสารกับส่วนต่าง ๆ ของร่างกายจะได้รับความเสียหาย ทำให้ร่างกายส่วนนั้นสูญเสียการทำงานไป ซึ่งจากการวิจัยพบว่าสมองสามารถพัฒนาทางเดินประสาทใหม่หรือมีการ “เชื่อมต่อใหม่” เพื่อที่จะกู้คืนการทำงานบางส่วนคืนมาได้” และเพื่อคิดค้นโปรแกรมฟื้นฟูสมอง ปัจจุบันนักวิจัยกำลังศึกษาค้นคว้าวิธีการฝึกสมองโดยใช้ประโยชน์จากความสามารถในการปรับตัวของสมองนี้

ดนตรีบำบัดกับการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

การศึกษาก่อนหน้านี้พบว่าผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (อัมพฤกษ์อัมพาต) ได้รับประโยชน์จากการใช้ดนตรีบำบัด ซึ่งอยู่ในโปรแกรมการฟื้นฟูหลังการเกิดภาวะของโรคหลอดเลือดสมอง การมีความเข้าใจที่มากขึ้นเกี่ยวการบำบัดด้วยดนตรีว่ามีผลอย่างไรต่อสมอง อาจนำไปสู่การพัฒนาโปรแกรมการฟื้นฟูที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น 

ดร. เบอร์นฮาร์ด รอสส์ นักวิทยาศาสตร์อาวุโสของสถาบันวิจัยรอทเมนของ Baycrest ที่กำลังทำการศึกษาการใช้ดนตรีบำบัดกับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเพื่อฟื้นฟูการเคลื่อนไหวของร่างกายส่วนบน ได้กล่าวเกี่ยวกับดนตรีบำบัดว่า “เป็นที่ทราบกันดีว่าดนตรีมีประโยชน์ต่อสมอง แต่ก็ยังไม่สามารถอธิบายได้อย่างชัดเจนว่าดนตรีช่วยสมองได้อย่างไร”

ซึ่งทีมวิจัยของ ดร. รอสส์ พบว่าการฝึกเล่นเครื่องดนตรีเปลี่ยนคลื่นสมองไปเป็นแบบที่ทำให้ทักษะการฟังและการได้ยินดีขึ้น การเปลี่ยนแปลงนี้แสดงให้เห็นถึงความสามารถในการปรับตัวของสมอง และความสามารถในการชดเชยการทำงานของสมองจากความเสียหายหรือจากโรคต่าง ๆ ที่อาจขัดขวางการทำงานต่าง ๆ ของผู้ป่วย

ดร.รอสส์กล่าวว่า "มีการสันนิษฐานว่าการเล่นดนตรีต้องใช้สมองหลาย ๆ ส่วนทำงานร่วมกัน เช่น ส่วนการได้ยิน ส่วนการเคลื่อนไหว และส่วนการรับรู้" "การศึกษานี้เป็นครั้งแรกที่เราเห็นการเปลี่ยนแปลงโดยตรงในสมองหลังจากหนึ่งช่วงเวลาการเล่นดนตรี ซึ่งทำให้เห็นว่าการเล่นดนตรีทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทำงานของสมองได้อย่างชัดเจน"

การใช้ประโยชน์จากความสามารถในการปรับตัวของสมองเพื่อต่อสู้กับโรคสมองเสื่อม

ปรากฏการณ์นี้ก็เกิดขึ้นเมื่อสมองพยายามป้องกันตัวเองจากภาวะความเสื่อมของระบบประสาท เช่น ในภาวะสมองเสื่อม

ดร. เมลท์เซอร์และทีมของเขาได้พบตัวอย่างของการปรับตัวของสมอง ในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นภาวะสมองเสื่อมชนิดหนึ่งที่พบได้น้อย ที่เรียกว่า Primary Progressive Aphasia (หรือ PPA) ซึ่งเป็นภาวะสมองเสื่อมที่ทำให้ผู้ป่วยสูญเสียความสามารถในการสื่อสาร โดยพบว่าผู้ป่วย PPA มีการใช้สมองส่วนอื่น ๆ ช่วยในประมวลผลความหมายของคำต่าง ๆ 

โดยปกติแล้ว เราจะใช้สมองซีกซ้ายในการทำความเข้าใจคำที่เราอ่านหรือคำที่เราได้ยิน แต่ในผู้ป่วย PPA พบว่ามีการทำงานที่มากขึ้นของสมองซีกขวา (ในการทำความเข้าใจคำที่อ่านหรือคำที่ได้ยิน) ผลการศึกษานี้ทำให้เห็นว่าสมองพยายามตอบสนองต่อความเสียหายจากภาวะสมองเสื่อมนี้ โดยการใช้สมองส่วนอื่นช่วยทำงานแทนส่วนที่สูญเสียไป

ซึ่งในการศึกษาก่อนหน้านี้แสดงให้เห็นว่า กลไกการรักษาการทำงานของสมองนี้จะเกิดขึ้นหลังมีความเสียหาย หรือมีการบาดเจ็บเกิดขึ้นกับสมอง (เช่น ในโรคหลอดเลือดสมอง หรืออัมพฤกษ์อัมพาต) แต่การศึกษานี้เป็นการศึกษาแรกที่แสดงให้เห็นว่า กลไกนี้ก็สามารถเกิดได้ในภาวะโรคที่มีความเสื่อมของระบบประสาทด้วยเช่นกัน

ดร. เมลท์เซอร์กล่าวว่า “การค้นพบนี้เป็นความหวัง เพราะการค้นพบดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าแม้จะมีภาวะสมองเสื่อมจากโรค PPA  แต่สมองก็มีการปรับตัวตามธรรมชาติเพื่อพยายามรักษาการทำงานเอาไว้” “การชดเชยการทำงานของสมองนี้ทำให้เห็นว่ามีโอกาสในการปรับปรุงการทำงานและรักษาสมองส่วนนั้น ๆ ได้อย่างตรงเป้าหมายมากขึ้น”

สุขภาพกาย จิตใจ สมองที่แข็งแรง คือของขวัญของที่ดีที่สุดสำหรับวัย 50+ ที่ The Aspen Tree The Forestias Operated by Baycrest พร้อมดูแลตลอดชีวิตแบบครบวงจร

ปัจจุบันด้วยเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ก้าวหน้า มีการค้นพบวิธีการในการพัฒนาและรักษาสมองเมื่อเกิดโรคต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น รวมไปถึงการใช้ดนตรีเข้ามามีส่วนร่วมในโปรแกรมการฟื้นฟูสมอง และกระตุ้นการทำงานของสมอง และจากการค้นพบและพัฒนาดังกล่าว จะทำให้สุขภาพสมองของเราดีขึ้นแม้ว่าจะมีอายุมากขึ้น

และนอกเหนือจากการมีสุขภาพสมองที่ดีแล้ว ของขวัญที่ล้ำค่าของคนที่มีอายุเพิ่มมากขึ้น คือ การมีสุขภาพที่แข็งแรง ทำให้ได้ใช้ชีวิตอย่างอิสระ มีความหมาย ปราศจากความกังวล และทั้งหมดนี้คือแนวคิดที่ The Aspen Tree The Forestias ได้ร่วมออกแบบและพัฒนากับผู้นำด้านการวิจัย และดูแลสุขภาพผู้สูงวัยระดับโลกจากประเทศแคนาดาอย่าง Baycrest ในการเติมเต็มทุกความต้องการ พร้อมบริการด้านสุขภาพและการดูแลครบวงจร (Holistic Lifetime Care) และมีสิ่งอำนวยความสะดวกที่ครบครัน ผสานโปรแกรม Health & Wellness ที่เหมาะกับไลฟ์สไตล์ของผู้สูงวัย อาทิเช่น โยคะ ว่ายน้ำ ร้องเพลง เล่นดนตรี นั่งสมาธิ พื้นที่จัดกิจกรรมกลางแจ้ง ธาราบำบัด และอื่นๆ อีกมากมาย ช่วยส่งเสริมสุขภาพกาย จิตใจ และสมองของคุณให้แข็งแรงอยู่เสมอ

พื้นที่โครงการ The Aspen Tree The Forestias ยังมี Health & Brain Center ที่พร้อมให้บริการและส่งเสริมทั้งทางด้านสุขภาพ และชะลอการเกิดภาวะสมองเสื่อม ตลอดจนบริการดูแลผู้สูงวัยที่มีปัญหาด้านสมองและความจำ โดยมีทีมผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางดูแลสุขภาพตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อทำให้ท่านมั่นใจได้ถึงความปลอดภัย สะดวกสบาย และอุ่นใจทุก ๆ ด้าน

ใช้ชีวิตอย่างไร้กังวลในช่วงเวลาอิสระของชีวิต ร่วมค้นหาคำตอบของชีวิตที่สมบูรณ์แบบไปด้วยกัน

รายละเอียดเพิ่มเติมคลิก https://mqdc.com/aspentree

โทร. 1265

LINE OA : @TheAspenTree หรือ คลิก https://mqdc.link/3Emhkde

อ้างอิงข้อมูลจาก

http://baycrest.uberflip.com/i/1158116-brainmatters-fall-2019/17?